Zażalenie - odmowa wszczęcia

Zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa = przysługuje pokrzywdzonemu oraz instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

Zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania = przysługuje stronom tj. pokrzywdzonemu i podejrzanemu (o ile zostały postawione zarzuty).

Uprawnieni zażalenia mają prawo przejrzenia akt.

Na postanowienie prokuratora = zażalenie przysługuje do sądu właściwego do rozpoznania sprawy.

W sprawach z oskarżenia prywatnego = zażalenie rozpoznaje prokurator nadrzędny, jeżeli postanowienie zapadło z uwagi na brak interesu społecznego w ściganiu z urzędu sprawcy.

Jeżeli prowadzącym pp nie jest prokurator = zażalenie rozpoznaje prokurator sprawujący nadzór nad tym postępowaniem.

Uchylając postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczęcia = sąd wskazuje powody uchylenia, a w miarę potrzeby także okoliczności, które należy wyjaśnić, lub czynności, które należy przeprowadzić. Wskazania te są dla prokuratora wiążące.

Jeżeli prokurator nadal nie znajduje podstaw do wniesienia aktu oskarżenia = wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia = w takim wypadku pokrzywdzony może w ciągu 30 dni wnieść akt oskarżenia - o czym należy go pouczyć.

W razie wniesienia przez pokrzywdzonego aktu oskarżenia prezes sądu przesyła jego odpis prokuratorowi, wzywając go do nadesłania w terminie 14 dni akt postępowania przygotowawczego.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Zakończenie postęp. przygotowawczego

Postępowania przygotowawcze kończy się:

1. aktem oskarżenia,
   
2. wnioskiem prokuratora do sądu o warunkowe umorzenie postępowania,
   
3. wnioskiem prokuratora do sądu o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających z uwagi na niepoczytalność sprawcy,
   
4. umorzeniem postępowania przygotowawczego.
   

Dodatkowo w postępowaniu karno-skarbowym istnieje możliwość złożenia do sądu wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się karze.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Wyłączenie jawności

Przesłanki wyłączenia jawności rozprawy

Zasadą jest jawność rozpraw.

Niejawna jest zawsze rozprawa, która dotyczy:

• wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowania środka zabezpieczającego,
  
• sprawy o pomówienie lub znieważenie (na wniosek pokrzywdzonego rozprawa odbywa się jednak jawnie)
  

Obligatoryjne wyłączenie jawności jeżeli jawność mogłaby:

• wywołać zakłócenie spokoju publicznego,
  
• obrażać dobre obyczaje,
  
• ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy,
  
• naruszyć ważny interes prywatny,
  
• na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie.
  

Fakultatywne wyłączenie jawności jeżeli:

• choćby jeden z oskarżonych jest nieletni
  
• na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat.
  

Z chwilą zgłoszenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawa w zakresie tego wniosku odbywa się z wyłączeniem jawności, jeżeli o to wnosi strona lub sąd uzna to za potrzebne.

Ogłoszenie wyroku = zawsze jawnie (można wyłączyć jawność ustnych motywów wyroku).

Wyłączenie jawności na czas przesłuchania osób obowiązanych do zachowania tajemnicy państwowej, służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji.

Niejawność także towarzyszy instytucji świadka incognito – istota niejawności polega na jego utajnieniu.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Katalog stron INPLUS

Uprawnienia oskarżonego

Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania (art.71§2 k.p.k.).

1. Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu (art.42 Konstytucji RP).
   
2. Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć (art.6 k.p.k.).
   
3. Oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny (art.78§1 k.p.k.).
   
4. Oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców (art. 77 k.p.k.).
   
5. Oskarżony ma prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim (art.72§1 k.p.k.).
   
6. Oskarżony ma prawo być obecny przy wszystkich czynnościach postępowania dowodowego (Art. 390 § 1 k.p.k.).
   
7. Oskarżony ma prawo składania wyjaśnień, odmowy wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania. O tych uprawnieniach przewodniczący ma obowiązek pouczyć oskarżonego (art.386§1 k.p.k.).
   
8. Oskarżony na prawo zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień co do każdego dowodu. O tych uprawnieniach przewodniczący ma obowiązek pouczyć oskarżonego (art.386§2 oraz art.175 k.p.k.).
   
9. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść (art. 74§1 k.p.k.).
   
10. Oskarżony może składać w każdym czasie wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego (art. 254 § 1).
    
11. Oskarżony tymczasowo aresztowany może porozumiewać się ze swym obrońcą podczas nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie (art. 73 § 1 k.p.k.).
    

    § 2. W postępowaniu przygotowawczym prokurator udzielając zezwolenia na porozumiewanie się może w szczególnie uzasadnionym wypadku zastrzec, że będzie przy tym obecny sam lub osoba przez niego upoważniona.
    

    § 3. Prokurator może również zastrzec kontrolę korespondencji podejrzanego z obrońcą.
    

    § 4. Zastrzeżenia, o których mowa w § 2 i 3, nie mogą być utrzymywane ani dokonane po upływie 14 dni od dnia tymczasowego aresztowania podejrzanego.
    

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Tymczasowe aresztowanie – kiedy?

Kiedy może być zastosowane tymczasowe aresztowanie

Dopuszczalność TA = musi istnieć przesłanka ogólna + jedna z przesłanek szczególnych.

Przesłanka ogólna = (dot. wszystkich środków zapobiegawczych) = zastosowanie środka jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa.

Do zastosowania TA konieczne jest uprzednie postawienie zarzutów.

Podstawy szczególne:

1. uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się, zwłaszcza, gdy nie można ustalić tożsamości albo nie ma w kraju stałego miejsca pobytu,
   
2. uzasadniona obawa matactwa - nakłaniania do fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo bezprawnego utrudniania postęp.
   
3. grożąca surowa kara – zarzut przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd I skazał już na min. 3 lata,
   
4. wyjątkowo - uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.
   

Przesłanki negatywne (TA nie stosuje się):

1. wystarczający jest inny środek zapobiegawczy,
   
2. pozbawienie wolności spowodowałoby dla życia lub zdrowia oskarżonego poważne niebezpieczeństwo
   
3. pozbawienie wolności pociągałoby dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny wyjątkowo ciężkie skutki
   
4. na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że:
   

• karą będzie pw w zawieszeniu lub łagodniejsza,
  
• okres TA przekroczy przewidywany wymiar kary pw bez warunkowego zawieszenia,
  

1. gdy przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 1 roku.
   

Ograniczenia pkt 4 nie mają zastosowania, gdy oskarżony ukrywa się, uporczywie nie stawia się na wezwanie lub nie można ustalić jego tożsamości.

Terminy:

W postępowaniu przygotowawczym:

• Stosowanie = max. 3 m-ce.
  
• Przedłużenie zwykłe = do max. 1 rok łącznie (jeżeli nie można było ukończyć pp w terminie),
  
• Przedłużenie ponad 1 rok = SA (1s) na wniosek prokuratora apelacyjnego (jeżeli zawieszenie pp, przedłużająca się obserwacja, opinia biegłego)
  

W postępowaniu karnym:

• Do pierwszego wyroku = max. 2 lata (łącznie z pp)
  
• Przedłużenie ponad 2 lata = SA (1s)na wniosek sądu przed którym się toczy.
  
• Po pierwszym wyroku = bez ograniczeń, jednorazowo max 6 m-cy.
  

Zaskarżanie:

Na każde postanowienie o zastosowaniu lub przedłużeniu TA przysługuje zażalenie
do sądu odwoławczego. 

Zażalenie sąd rozpoznaje niezwłocznie.

Nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie.

Na postanowienie SA (1s) zażalenie przysługuje do SA (3s).

Sąd, na którego postanowienie złożono zażalenie, może je uwzględnić, jeżeli orzeka w tym samym składzie.

Zażalenie na postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania powinno być przekazane do rozpoznania w ciągu 48 godzin.

Zażalenie przysługuje oskarżonemu tylko 1 raz na jedno postanowienie. Powinno być wniesione w terminie 7-dniowym, zawitym, liczonym od dnia doręczenia odpisu postanowienia.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Tymczasowe aresztowanie

Terminy tymczasowego aresztowania i możliwości zaskarżenia stosowania (przedłużenia) tymczasowego aresztowania

W postępowaniu przygotowawczym:

• Stosowanie = max. 3 m-ce.
  
• Przedłużenie zwykłe = do max. 1 rok łącznie (jeżeli nie można było ukończyć pp w terminie),
  
• Przedłużenie ponad 1 rok = SA (1s) na wniosek prokuratora apelacyjnego (jeżeli zawieszenie pp, przedłużająca się obserwacja, opinia biegłego)
  

W postępowaniu karnym:

• Do pierwszego wyroku = max. 2 lata (łącznie z pp)
  
• Przedłużenie ponad 2 lata = SA (1s)na wniosek sądu przed którym się toczy.
  
• Po pierwszym wyroku = bez ograniczeń, jednorazowo max 6 m-cy.
  

Na każde postanowienie o zastosowaniu lub przedłużeniu TA przysługuje zażalenie do sądu odwoławczego. 

Zażalenie sąd rozpoznaje niezwłocznie.

Nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie.

Na postanowienie SA (1s) zażalenie przysługuje do SA (3s).

Sąd, na którego postanowienie złożono zażalenie, może je uwzględnić, jeżeli orzeka w tym samym składzie.

Zażalenie na postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania powinno być przekazane do rozpoznania w ciągu 48 godzin.

Zażalenie przysługuje oskarżonemu tylko 1 raz na jedno postanowienie. Powinno być wniesione w terminie 7-dniowym, zawitym, liczonym od dnia doręczenia odpisu postanowienia.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Środki przymusu

Środki przymusu = czynności org. Proces. zmierzające do:

1. wymuszenia spełnienia obowiązków procesowych,
   
2. zapewnienia prawidłowego toku procesu,
   
3. zapobieżenie popełnieniu nowego ciężkiego przestępstwa (przy TA).
   

Oskarżony nie ma obowiązku aktywnego uczestniczenia = bezprawna bierności tylko, gdy ustawa nakłada obowiązek.

Środki zapobiegawcze można stosować tylko wobec:

1. - oskarżonego,
   
2. - podejrzanego, któremu przedstawiono zarzuty.
   

Środki przymusu:

A) zatrzymanie

• środki zapobiegawcze:
  
• tymczasowe aresztowanie
  
• poręczenie majątkowe
  
• poręczenie społeczne
  
• poręczenie osoby godnej zaufania (osobiste)
  
• dozór Policji lub przełożonego wojskowego
  
• zawieszenie w czynnościach służbowych, nakazanie powstrzymania się od określonej działalności
  
• zakaz opuszczania kraju z zatrzymaniem paszportu
  

C) poszukiwanie oskarżonego i list gończy;

D) list żelazny;

1. kary porządkowe;
   

   kary porządkowe dla świadków, biegłych, tłumaczy i specjalistów (przymusowe doprowadzenie, kara pieniężna – do 3000 zł, areszt – do 30 dni).
   

F) zabezpieczenie majątkowe (art. 291-296).

G) Inne:

• przeszukanie pomieszczeń, osoby i jej odzieży oraz podręcznych przedmiotów,
  
• zatrzymanie korespondencji i przesyłek;
  
• kontrola i utrwalanie treści rozmów tel.
  
• badanie psychiatryczne oskarżonego połączone z obserwacją w zakładzie leczniczym
  
• także oględziny ciała oskarżonego, badania psychologiczne i inne z wykonaniem zabiegów na jego ciele, z wyłączeniem zabiegów chirurgicznych (pobranie krwi itp.),
  

Nadto - środki przymusu w ramach tzw. policji sesyjnej, przysługujące przewodniczącemu rozprawy oraz składowi orzekającemu zawarte są w USP.

Wszystkie środki zapobiegawcze stosuje się także po uprawomocnieniu się wyroku, do chwili rozpoczęcia wykonania kary, ale tymczasowego aresztowania dotyczy to tylko wówczas, gdy orzeczona została bezwzględna kara pozbawienia wolności.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

  

Skład sądu

Art. 28.  § 1 k.p.k.  Na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sędziego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego.

§ 2. W sprawach o zbrodnie sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników.

§ 3. Ze względu na szczególną zawiłość sprawy sąd pierwszej instancji może postanowić o rozpoznaniu jej w składzie trzech sędziów.

§ 4. W sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka w składzie dwóch sędziów i trzech ławników.

Art. 29.  § 1. Na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej sąd orzeka w składzie trzech sędziów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

§ 2. Apelację lub kasację od wyroku orzekającego karę dożywotniego pozbawienia wolności rozpoznaje sąd w składzie pięciu sędziów.

Art. 30.  § 1. Na posiedzeniu sąd rejonowy i sąd okręgowy orzeka jednoosobowo, a sąd apelacyjny i Sąd Najwyższy - w składzie trzech sędziów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

§ 2. Sąd odwoławczy na posiedzeniu orzeka w składzie trzech sędziów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Przeszukanie

Podstawy przeszukania pomieszczeń:

• w celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej,
  
• w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym
  
• pod warunkiem, że istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam się znajdują.
  

Podstawy przeszukania osoby:

• w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód,
  
• pod warunkiem, że istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że rzeczy tam się znajdują.
  

Przeszukania dokonuje:

• prokurator, albo
  
• na polecenie sądu lub prokuratora - Policja,
  
• w wypadkach wskazanych w ustawie –inny organ.
  

Postanowienie sądu lub prokuratora należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone

W przypadkach nie cierpiących zwłoki = , jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania , w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć.

Zasady dokonywania przeszukań:

• przeszukania osoby i odzieży należy dokonywać w miarę możliwości za pośrednictwem osoby tej samej płci,
  
• przeszukania pomieszczeń zamieszkałych dokonuje się z założenia w porze dziennej, przeszukanie rozpoczęte za dnia można kontynuować mimo nastania pory nocnej (22-6)
  
• w porze nocnej jedynie:
  
  • lokal dostępny w tym czasie dla nieokreślonej liczny osób,
    
  • lokali służących do przechowywania przedmiotów,
    
  • lokale mieszkalne w wypadkach niecierpiących zwłoki
    
• przeszukanie pomieszczeń lub miejsc zamkniętych należących do instytucji państwowej lub samorządowej wymaga uprzedniego zawiadomienia kierownika tej instytucji lub jego zastępcy albo organu nadrzędnego i dopuszczenia ich do udziału w czynności,
  
• przeszukanie pomieszczenia zajętego przez wojsko może nastąpić tylko w obecności dowódcy lub osoby przez niego wyznaczonej.
  

Z czynności przeszukania sporządza się protokół.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Przerwą a odroczeniem rozprawy

Instytucje przerwy i odroczenia rozprawy są wyjątkiem od zasad ciągłości rozprawy i koncentracji materiału dowodowego. Powodem przerwy mogą być tylko ważne przyczyny, które przykładowo wymieniono w art. 401 § 1k.p.k. Niekiedy ustawa wprost przewiduje możliwość lub obowiązek zarządzenia przerwy albo odroczenia rozprawy.

Art. 401.  § 1. Przewodniczący może przerwać rozprawę główną dla sprowadzenia dowodu albo dla wypoczynku lub z innej ważnej przyczyny.

§ 2. Każdorazowa przerwa w rozprawie może trwać nie dłużej niż 35 dni.

Art. 402. § 1. Jeżeli przewodniczący, zarządzając przerwę, oznaczy jednocześnie czas i miejsce dalszego ciągu rozprawy, osoby obecne na rozprawie przerwanej są obowiązane stawić się w nowym terminie bez wezwania. Przepis art. 285 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Rozprawę przerwaną prowadzi się po przerwie w dalszym ciągu, a od początku - jeżeli skład sądu uległ zmianie albo sąd uzna to za konieczne.

§ 3. W razie przekroczenia terminu przerwy rozprawę uważa się za odroczoną.

Art. 403. Orzeczenia zapadające w czasie przerwy w rozprawie wydaje się w składzie rozpoznającym sprawę, a w wypadku niemożności jego utworzenia - w takim samym składzie.

Art. 404.  § 1. Sąd może odroczyć rozprawę tylko wtedy, gdy zarządzenie przerwy nie byłoby wystarczające.

§ 2. Rozprawę odroczoną prowadzi się w nowym terminie od początku. Sąd może wyjątkowo prowadzić rozprawę odroczoną w dalszym ciągu, chyba że skład sądu uległ zmianie.

§ 3. W wypadku podjęcia postępowania zawieszonego przepis § 2 stosuje się odpowiednio.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Przedawnienie kosztów

Okres przedawnienia roszczenia o zapłatę kosztów procesu karnego.

Art. 641. Prawo do ściągnięcia zasądzonych kosztów procesu przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, kiedy należało je uiścić.

Art. 641. normuje instytucję przedawnienia ściągnięcia kosztów procesu i określa termin przedawnienia prawa do ściągnięcia zasądzonych kosztów postępowania.

2. Bieg terminu wskazanego w art. 641 rozpoczyna się od uprawomocnienia się orzeczenia o zasądzeniu kosztów.

3. Podobne rozwiązanie przewiduje art. 20 ustawy o opłatach w sprawach karnych dla ściągania zasądzonych opłat. Uprawnienie strony do żądania zwrotu pieniędzy przedawnia się z upływem 3 lat od jego powstania.

Za datę, od której liczy się przewidziany w art. 641 okres przedawnienia ściągnięcia zasądzonych kosztów, należy uznać datę uprawomocnienia się orzeczenia co do kosztów. W wypadku gdy w orzeczeniu tym nie określono ich wysokości, za datę tę należy uznać datę uprawomocnienia się postanowienia wydanego na podstawie art. 626 § 2. Przewidziany w tym przepisie trzyletni termin przedawnienia prawa do ściągnięcia zasądzonych kosztów odnosi się nie tylko do możliwości egzekwowania ich przez Skarb Państwa, ale i przez strony, na rzecz których je zasądzono.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Powództwo adhezyjne

Powództwo adhezyjne = powództwo cywilne w procesie karnym. (można w sprawach publiczno i prywatnoskargowych).

Można dochodzić = roszczeń majątkowych (np. odszkodowanie za skradzione przedmioty, uszkodzony samochód), wynikających bezpośrednio z przestępstwa, również tych, wynikających z tzw. szkód niemajątkowych, czyli np. zadośćuczynienia pieniężnego za tzw. krzywdę moralną. Wolno dochodzić strat rzeczywistych (damnum emergens) oraz utraconej korzyści (lucrum cessans).

Nie można dochodzić = roszczeń osobistych, niemajątk.

Wytoczenie powództwa cywilnego = następuje przez wniesienie pozwu. Pozew powinien odpowiadać warunkom określonym w art. 125 i nast. oraz 187 i nast. k.p.c. (zgodnie z art. 70 k.p.k. w kwestiach dotyczących powództwa cywilnego, a nie unormowanych przez przepisy niniejszego kodeksu, stosuje się odpowiednio kpc).

Termin zgłoszenia = aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej (tj. odczytania aktu oskarżenia).Termin prekluzyjny = nie może być przywrócony.

Zgłoszenie wpostępowaniu przygotowawczym = pozew załącza się do akt sprawy, a postanowienie co do przyjęcia powództwa wydaje sąd po wpłynięciu aktu oskarżenia.

Powodem cywilnym mogą być:

1. pokrzywdzony, tj. osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, a także instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej,
   
2. organy kontroli państwowej, które w zakresie swojego działania ujawniły przestępstwo, które wyrządziło szkody w mieniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, lub wystąpiły o wszczęcie postępowania w takiej sprawie, jeżeli nie działa organ pokrzywdzonej,
   
3. zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył pokrzywdzonemu szkodę lub jest zobowiązany do jej pokrycia,
   
4. osoby najbliższe, które w razie śmierci pokrzywdzonego mogą w terminie określonym w art. 62 wytoczyć powództwo cywilne o przysługujące im roszczenia majątkowe wynikające z popełnienia przestępstwa albo w razie śmierci powoda cywilnego mogą wstąpić w prawa zmarłego i dochodzić przysługujących im roszczeń. które w razie śmierci pokrzywdzonego (art. 52 k.p.k.) mogą wstąpić w prawa powoda cywilnego jako strona zastępcza (art. 63 § 1 k.p.k.) lub jako strona nowa (art. 63 § 2 k.p.k.).
   
5. prokurator (art. 64 k.p.k.), który
   w terminie przewidzianym w art. 62 może wytoczyć powództwo cywilne na rzecz pokrzywdzonego lub osoby najbliższej albo popierać wytoczone przez pokrzywdzonego lub tę osobę powództwo, jeżeli wymaga tego interes społeczny. W takim przypadku może dojść do współuczestnictwa procesowego, którego swoistość polega na tym, że czynności jednego podmiotu są skuteczne wobec drugiego podmiotu. Czasami muszą one być jednolite, gdyż dla zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia potrzebna jest zgoda prokuratora i powoda cywilnego (art. 73 § 2 k.p.c.).
   

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Postępowanie 24h

Przesłanki postęp. przyśpieszonego:

• sprawa podlega rozpoznaniu w trybie uproszczonym,
  
• sprawca został ujęty na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa lub bezpośrednio potem,
  
• sprawca został zatrzymany i w ciągu 48 h doprowadzony przez Policję i przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym.
  

Postępowanie przyspieszone toczy się
w trybie publicznoskargowym także o przestępstwa prywatnoskargowe, jeżeli miały charakter chuligański.

Dochodzenia można zaniechać lub przeprowadzić je w niezbędnym zakresie.

Funkcjonariusz Policji przedstawia wniosek o rozpoznanie prokuratorowi, który go zatwierdza, a następnie kieruje do sądu.

Wniosek o rozpoznanie zastępuje akt oskarżenia.

Postępowanie przyspieszone prowadzi się również w razie jednorazowej przerwy w rozprawie trwającej nie dłużej niż 14 dni; zarządzając przerwę, sąd rozstrzyga w przedmiocie zastosowania środka zapobiegawczego. W sprawie o występek o charakterze chuligańskim sąd stosuje środek zapobiegawczy, przy czym chuligański charakter czynu stanowi samoistną podstawę zastosowania tego środka.

Występek o charakterze chuligańskim = występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego (art. 115 § 21 k.k.).

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Podsłuch

W jakim trybie zarządza się założenie podsłuchu w postępowaniu karnym

nazwa kodeksowa: kontrola i utrwalanie rozmów

zgodnie z art. 237 KPK po wszczęciu postępowania sąd na wniosek prokuratora może zarządzić kontrolę i utrwalanie treści rozmów telefonicznych w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

W przypadkach niecierpiących zwłoki, kontrolę i utrwalanie rozmów telefonicznych może zarządzić prokurator, który obowiązany jest zwrócić się w terminie 3 dni do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie postanowienia. Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie wniosku w terminie 5 dni na posiedzeniu bez udziału stron.

Kontrola i utrwalanie rozmów telefonicznych są dopuszczalne tylko wtedy, gdy toczące się postępowanie lub uzasadniona obawa popełnienia nowego przestępstwa dotyczy:

Katalog zawiera 19 przypadków np. zabójstwa, uprowadzenia osoby, rozboju, kradzieży rozbójniczej lub wymuszenia rozbójniczego etc.

Kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych są dopuszczalne w stosunku do osoby podejrzanej, oskarżonego oraz w stosunku do pokrzywdzonego lub innej osoby, z którą może się kontaktować oskarżony albo która może mieć związek ze sprawcą lub z grożącym przestępstwem.

Prawo odtwarzania zapisów ma sąd lub prokurator, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki, za zgodą sądu lub prokuratora, także Policja.

Prawo zapoznawania się z rejestrem przeprowadzonych kontroli rozmów telefonicznych ma sąd, a w postępowaniu przygotowawczym - prokurator.

Zgodnie z art. 238 KPK  kontrola i utrwalanie rozmów telefonicznych mogą być wprowadzone najwyżej na okres 3 miesięcy, z możliwością przedłużenia, w szczególnie uzasadnionym wypadku, na okres najwyżej dalszych 3 miesięcy, natomiast po zakończeniu kontroli sąd zarządza zniszczenie utrwalonych zapisów, jeżeli nie mają znaczenia dla postępowania karnego;

zniszczenie utrwalonych zapisów następuje także wówczas, gdy sąd nie zatwierdził postanowienia prokuratora, o którym mowa w art. 237 § 2 KPK.

Zgodnie z art. 239 KPK ogłoszenie postanowienia o kontroli i utrwalaniu rozmów telefonicznych osobie, której ono dotyczy, może być odroczone na czas niezbędny ze względu na dobro sprawy, lecz nie później niż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, natomiast na postanowienie dotyczące kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych przysługuje zażalenie. Osoba, której dotyczy postanowienie, może w zażaleniu domagać się zbadania zasadności oraz legalności kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych. Zażalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sąd.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Oskarżyciel posiłkowy

Zasady występowania oskarżyciela posiłkowego w procesie karnym

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego.

Oskarżyciel posiłkowy może występować jako:

• oskarżyciel posiłkowy tzw. uboczny, albo
  
• oskarżyciel posiłkowy subsydiarny (zastępczy).
  

Oskarżycielem posiłkowym ubocznym (obok)= pokrzywdzony, który (w przypadku wniesienia aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego) do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złoży oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Oskarżycielem posiłkowym subsydiarnym (zamiast)= pokrzywdzony, który po złożeniu zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia(jeżeli prokurator powtórnie odmówi wszczęcia lub umorzy) sam złoży własny akt oskarżenia (w terminie miesiąca).

Wnosząc własny akt oskarżenia, pokrzywdzony powinien dołączyć po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla prokuratora. Akt oskarżenia musi być sporządzony i podpisany przez adwokata. Jeżeli
pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, akt oskarżenia może sporządzić radca prawny.

W przypadku przyłączenia się kolejnych pokrzywdzonych do oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego każdy z uzyskuje pozycję oskarżyciela posiłkowego ubocznego, działającego obok subsydiarnego oskarżyciela posiłkowego.

W sprawie wszczętej na podstawie aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela posiłkowego może brać udział również prokurator.

Odstąpienie ubocznego = nie ma żadnego znaczenia dla dalszego biegu postępowania, ponieważ w procesie w dalszym ciągu funkcjonuje oskarżyciel publiczny albo oskarżyciel subsydiarny.

Odstąpienie subsydiarnego = umorzenie postępowania w sprawie, w której oskarżyciel publiczny nie bierze udziału, jeżeli prokurator - w terminie 14 dni od doręczenia przez sąd zawiadomienia o odstąpieniu - nie przystąpi do oskarżenia.

W razie odstąpienia oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia nie może on ponownie przyłączyć się do postępowania. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie pozbawia uprawnień oskarżyciela posiłkowego.

Śmierć oskarżyciela posiłkowego powoduje dwojakie skutki:

• w postępowaniu wszczętym przez oskarżyciela publicznego śmierć oskarżyciela posiłkowego nie wstrzymuje biegu postępowania - osoby najbliższe mogą przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania (art.58§1),
  
• w razie śmierci oskarżyciela posiłkowego, który samodzielnie popierał oskarżenie (wniósł własny akt oskarżenia) - postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego. Jeżeli w terminie zawitym 3 miesięcy od dnia śmierci oskarżyciela posiłkowego samodzielnego osoba uprawniona nie wstąpi w prawa zmarłego, sąd umarza postępowanie.
  

Stanowisko procesowe oskarżyciela posiłkowego jest stanowiskiem samodzielnej strony. Działa on niezależnie od prokuratora lub też zamiast niego, a podejmowane przez niego czynności nie wymagają zgody oskarżyciela publicznego. Czynności oskarżyciela posiłkowego muszą jednak być związane z popieraniem oskarżenia (nie może on więc wykonywać czynności na korzyść oskarżonego). Oskarżyciel posiłkowy może brać udział w rozprawie, składać wnioski, zadawać pytania, składać oświadczenia.

Oskarżyciel posiłkowy może mieć pełnomocnika. Pełnomocnikiem instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej może być również radca prawny. W zakresie roszczeń majątkowych pełnomocnikiem osoby prawnej innej niż w/w, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, a także osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą może być również radca prawny.

Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny ponosi koszty procesu w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania (art. 632 w zw. z art. 640 k.p.k.).

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Odpis wyroku - opłata

Art. 15. 1. W sprawach karnych uiszcza się opłaty od następujących wniosków i próśb:

1) od wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności albo kary ograniczenia wolności - 80 zł,

2) od wniosku o udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności albo kary aresztu - 60 zł,

3) od wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie - 45 zł,

4) od ponownego wniosku o odroczenie ściągnięcia grzywny lub o rozłożenie grzywny na raty - 2 % od kwoty grzywny objętej wnioskiem, nie mniej jednak niż 25 zł,

5) od wniosku o zwolnienie z odbywania reszty kary ograniczenia wolności albo środka karnego - 45 zł,

6) od wniosku o warunkowe zawieszenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności - 45 zł,

7) od wniosku o zatarcie skazania - 45 zł,

8) od ponownej prośby o ułaskawienie - 45 zł,

9) od wniosku o wznowienie postępowania - 150 zł.

2. Opłaty wymienione w ust. 1 uiszcza się wraz ze złożeniem wniosku lub prośby. Do wniosku lub prośby dołącza się dowód wpłacenia opłaty do kasy sądowej. W razie wznowienia postępowania opłata od wniosku w tym przedmiocie podlega zwrotowi.

3. Organ postępowania wykonawczego i dowódca jednostki wojskowej nie mają obowiązku uiszczania opłat wymienionych w ust. 1.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

Obowiązki oskarżonego

Obowiązki oskarżonego w procesie karnym

1. Oskarżony, który pozostaje na wolności, jest obowiązany stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca swego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, o czym należy oskarżonego uprzedzić przy pierwszym przesłuchaniu (art.75§1 k.p.k.).
   
2. Oskarżony jest obowiązany poddać się:
   
   1. oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom,
      
   2. badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin organizmu, z zastrzeżeniem pkt 3,
      

pobraniu przez funkcjonariusza Policji wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne i nie zachodzi obawa, że zagrażałoby to zdrowiu oskarżonego lub innych osób (art. 74-75 k.p.k.)

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Nieobecność oskarżonego

Kiedy nieobecność oskarżonego nie tamuje postępowania

Zgodnie z art. 374 KPK obecność oskarżonego na rozprawie głównej w postępowaniu zwyczajnym jest obowiązkowa. Jedynie w trybie uproszczonym i trybach szczególnych opartych na nim obecność ta staje się dobrowolna, a jego niestawiennictwo nie tamuje toku postępowania – art. 479 KPK, 485 KPK

W rozprawie odwoławczej udział oskarżonego jest z założenia tylko jego uprawnieniem, zgodnie bowiem z art. 450 KPK niestawiennictwo należycie zawiadomionych o terminie rozprawy stron, obrońców lub pełnomocników nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba że ich udział jest obowiązkowy.

Dodatkowo:

Zgodnie z art. 117 KPK w razie niestawiennictwa strony, obrońcy lub pełnomocnika, których stawiennictwo jest obowiązkowe, czynności procesowej nie przeprowadza się.

Zgodnie z art. 419 KPK niestawiennictwo stron, ich obrońców i pełnomocników nie stoi na przeszkodzie ogłoszeniu wyroku.

Zgodnie z art. 479 KPK jeżeli oskarżony, któremu doręczono wezwanie, nie stawi się na rozprawę główną, sąd może prowadzić postępowanie bez jego udziału, a jeżeli nie stawił się również obrońca - wydać wyrok zaoczny.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

 

List żelazny

List żelazny = zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności, aż do prawomocnego ukończenia postępowania, jeżeli oskarżony:

• będzie się stawiał na wezwanie sądu, a w pp –na wezwanie prokuratora,
  
• nie będzie się wydalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju,
  
• nie będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub wyjaśnień lub w inny bezprawny sposób utrudniał postęp.
  

Warunki wydania = właściwy miejscowo SO, pod warunkiem, że oskarżony przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub prokuratora w oznaczonym terminie = odpowiadania z wolnej stopy,.

Wydanie listu żelaznego można uzależnić od złożenia poręczenia majątkowego.

Naruszenia warunków = poręczenie przepada.

Właściwy miejscowo SO:

• orzeka o przepadku lub ściągnięciu,
  
• w razie nieusprawiedliwionego niestawienia lub naruszenia innych warunków = orzeka o odwołaniu listu żelaznego.
  

Na oba postanowienia przysługuje zażalenie.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Środki zapobiegawcze - stosowanie

Kto stosuje, a kto uchyla środki zapobiegawcze ?

1. w postępowaniu przygotowawczym:
   

• TA - sąd na wniosek prokuratora; co do zasady SR, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki inny SR;
  
• pozostałe środki - prokurator i sąd;
  

W pp prokurator może uchylić lub zamienić na łagodniejsze środki zastosowane przez sąd.

1. w postępowaniu jurysdykcyjnym = w odniesieniu do wszystkich środków - sąd, przed którym sprawa się toczy.
   

Przedłużenie TA:

• w pp – sąd właściwy do rozpoznania sprawy
  
• w pp ponad 1 rok - sąd apelacyjny (na wniosek prokuratora apelacyjnego)
  
• przed sądem ponad 2 lata - sąd apelacyjny (na wniosek sądu przed którym się toczy)
  

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Klauzula wykonalności

Jaki sąd nadaje klauzulę wykonalności wyrokowi karnemu zawierającemu rozstrzygnięcie co do roszczeń majątkowych?

Art. 107.  § 1. Sąd, który orzekał co do roszczeń majątkowych, nadaje na żądanie osoby uprawnionej klauzulę wykonalności orzeczeniu podlegającemu wykonaniu w drodze egzekucji.

Art. 107§ 2. Za orzeczenia co do roszczeń majątkowych uważa się również orzeczenia nakładające obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz nawiązkę orzeczoną na rzecz pokrzywdzonego, jeżeli nadają się one do egzekucji w myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do obowiązku wynikającego z ugody zawartej przed sądem.

Art. 107 normuje instytucję nadania przez sąd karny klauzuli wykonalności orzeczeniu podlegającemu wykonaniu w drodze egzekucji roszczeń majątkowych (§ 1) oraz rozszerzenie zakresu pojęcia orzeczenia co do roszczeń majątkowych na orzeczenia nakładające obowiązek naprawienia szkody, jeśli nadaje się ono do egzekucji w myśl przepisów k.p.c. (§ 2), oraz odpowiednie zastosowanie § 1 i 2 do obowiązku wynikającego z zawartej przed sądem ugody (§ 3).

4. Za orzeczenie co do roszczeń majątkowych uważa się też nakazany przez sąd obowiązek naprawienia szkody.

5. Na żądanie strony sąd, który orzekł co do roszczeń majątkowych, nadaje klauzulę wykonalności orzeczeniu podlegającemu wykonaniu w drodze egzekucji.

Orzeczeniem co do roszczeń majątkowych jest rozstrzygnięcie w sprawie powództwa cywilnego, odszkodowania z urzędu, zasądzenia nawiązki. Za takie orzeczenie uważa się również orzeczenie nakładające obowiązek naprawienia szkody w związku z orzeczonym przez sąd środkiem probacyjnym, jeżeli nadaje się ono do egzekucji (art. 67 § 3 i art. 72 § 2 k.k.), karą ograniczenia wolności (art. 36 § 2 w zw. z art. 72 § 2 k.k.) lub środkiem karnym przewidzianym w art. 39 Ugoda zawarta przed sądem (zob. np. art. 341 § 3) jest również tytułem egzekucyjnym.

3. Nadając klauzulę wykonalności, sąd nie bada zasadności orzeczenia ani innych kwestii merytorycznych, a jedynie ogranicza się do stwierdzenia, czy orzeczenie jest prawomocne lub natychmiast wykonalne oraz czy nadaje się do egzekucji

4. Na postanowienie co do nadania klauzuli przysługuje zażalenie (art. 795 k.p.c. w zw. z art. 70 k.p.k.)

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Obrońca

Oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:

• jest nieletni,
  
• jest głuchy, niemy lub niewidomy,
  
• zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności.
  
• gdy Sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.
  
• w postępowaniu przed SO jako sądem I, jeżeli zarzucono mu zbrodnię lub jest pozbawiony wolności
  

Wówczas udział obrońcy jest obowiązkowy w:

• wszystkich rozprawach,
  
• tych posiedzeniach, w których obowiązkowy jest udział oskarżonego.
  

Jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy wyznacza mu [obrońcę z urzędu].

Jeśli w toku postępowania biegli lekarze psychiatrzy stwierdzą, ze poczytalność oskarżonego zarówno w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu, jak i w czasie postępowania nie budzi wątpliwości, udział obrońcy w dalszym postępowaniu nie jest obowiązkowy. Prezes sądu, a na rozprawie sąd, może wówczas cofnąć wyznaczenie obrońcy.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Środki zapobiegawcze

Izolacyjne a nieizolacyjne środki zapobiegawcze

Środki zapobiegawcze o charakterze izolacyjnym = polegają na pozbawieniu wolności: = tymczasowe aresztowanie (TA).

Środki zapobiegawcze o charakterze nieizolacyjnym = ich istotą jest ograniczenie lub pozbawienie pewnych swobód obywatelskich z pozostawieniem oskarżonego na wolności:

• poręczenie majątkowe
  
• poręczenie społeczne
  
• poręczenie osoby godnej zaufania (osobiste)
  
• dozór Policji lub przełożonego wojskowego
  
• zawieszenie w czynnościach służbowych, nakazanie powstrzymania się od określonej działalności
  
• zakaz opuszczania kraju z zatrzymaniem paszportu
  

Środki przymusu = w tym śr. zapobiegawcze = czynności org. Proces. zmierzające do:

1. wymuszenia spełnienia obowiązków procesowych,
   
2. zapewnienia prawidłowego toku procesu,
   
3. zapobieżenie popełnieniu nowego ciężkiego przestępstwa (przy TA).
   

Oskarżony nie ma obowiązku aktywnego uczestniczenia = bezprawna bierności tylko, gdy ustawa nakłada obowiązek.

Środki zapobiegawcze można stosować tylko wobec:

1. - oskarżonego,
   
2. - podejrzanego, któremu przedstawiono zarzuty.
   

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Prawa zatrzymanego

Zatrzymanie = środek przymusu

1. Czas = max 48h + 24h jeżeli (w czasie 48h) przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie TA. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o TA. (lub odszkodowanie)
   
2. Przesłanki = Zatrzymanie dopuszczalne tylko, gdy dot. osoby, co do której istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym. Poza tym tylko prokurator może zarządzić zatrzymanie i doprowadzenie osoby podejrzanej.
   
3. Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach oraz wysłuchać go.
   
4. Z zatrzymania sporządza się protokół, którego odpis doręcza się zatrzymanemu. Do protokołu należy wciągnąć także złożone przez zatrzymanego oświadczenia oraz zaznaczyć udzielenie informacji o przysługujących mu prawach.
   
5. Zatrzymanemu na jego żądanie należy umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem, a także bezpośrednią z nim rozmowę; zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy tym obecny;
   
6. Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu, w którym może on domagać się zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania.W razie uznania bezzasadności lub nielegalności zatrzymania sąd zarządza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
   
7. Niedopuszczalne jest ponowne zatrzymanie na podstawie tych samych faktów i dowodów.
   
8. Niezależnie od prawa zażalenia do sądu, zatrzymany ma też prawo do wniesienia zażalenia do prokuratora właściwego miejscowo na sposób przeprowadzenia zatrzymania (ustawa o Policji).
   
9. Obowiązek powiadomienia prokuratora o zatrzymaniu stanowi jedną z gwarancji praworządnego stosowania tego środka przymusu i pozwala na realizowanie przez prokuratora uprawnienia i obowiązku do nadzoru nad prawidłowością zatrzymania. Prokurator uznając, że ustała przyczyna zatrzymania albo stwierdzając jej brak, zarządzi, natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
   
10. Obowiązek humanitarnego traktowania zatrzymanego (art. 41 ust. 4 Konstytucji RP).
    
11. Niesłuszne zatrzymanie = roszczenie o odszkodowanie (art.41 ust.5 Konstytucji RP) i zadośćuczynienie w wypadku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania (art. 552 § 4 k.p.k.).
    

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Dozór i poręczenie

Dozór =
środek zapobiegawczy = można oddać oskarżonego pod dozór Policji, a oskarżonego żołnierza - pod dozór przełożonego wojskowego.

Istota dozoru = oskarżony pozostaje na wolności, ale jest zobowiązany do stosowania się do obowiązków zawartych w postanowieniu sądu lub prokuratora.

Obowiązki przy dozorze mogą polegać na:

• zakazie opuszczania określonego miejsca pobytu,
  
• zgłaszaniu się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu,
  
• zawiadamianiu o zamierzonym wyjeździe oraz o terminie powrotu,
  
• innych ograniczeniach swobody (zakaz kontaktowania się ze świadkami czy innymi oskarżonymi)
  

Obowiązki mają służyć wyłącznie zabezpieczenia prawidłowego toku procesu.

Poręczenia:

1. majątkowe,
   
2. społeczne,
   
3. osobiste.
   

Poręczenie majątkowe = w postaci pieniędzy, papierów wartościowych, zastawu lub hipoteki może złożyć oskarżony albo inna osoba. Istota poręczenia majątkowego polega na tym, że sam oskarżony (podejrzany) albo jakakolwiek inna osoba składa organowi prowadzącemu postępowanie (sądowi, prokuratorowi) gwarancję stawiennictwa oskarżonego na wezwanie tego organu i gwarancję powstrzymywania się przez niego od zachowań zakłócających prawidłowy tok postępowania – w postaci złożonych wartości majątkowych.

Postanowieniu określa = wysokość, rodzaj, warunki i termin złożenia, mając na względzie sytuację materialną oskarżonego i składającego poręczenie majątkowe, wysokość wyrządzonej szkody oraz charakter popełnionego czynu.

Osobę składającą poręczenie zawiadamia się o każdorazowym wezwaniu oskarżonego do stawiennictwa.

Przepadek obligatoryjny = ucieczka lub ukrywanie się oskarżonego.

Przepadek fakultatywny = utrudnianie postęp. w inny sposób.

Przepadek = postanowienie, przedmioty lub ściągnięte sumy przekazuje się lub przelewa na rzecz Skarbu Państwa. Pokrzywdzony ma pierwszeństwo zaspokojenia roszczeń wynikających z przestępstwa, jeżeli w inny sposób nie można uzyskać naprawienia szkody.

Z chwilą ustania poręczenia majątkowego przedmiot poręczenia zwraca się, a sumę poręczenia zwalnia się, pod tym jednak warunkiem, że w razie prawomocnego skazania oskarżonego na karę pozbawienia wolności następuje to z chwilą rozpoczęcia odbywania przez niego kary.

Cofnięcie poręczenia = skuteczne dopiero z chwilą przyjęcia nowego poręczenia, zastosowania innego środka lub odstąpienia od stosowania tego środka.

O przepadku przedmiotu poręczenia lub ściągnięciu sumy poręczenia orzeka z urzędu sąd, przed którym postępowanie się toczy, a w pp na wniosek prokuratora - sąd właściwy do rozpoznania sprawy.

Poręczenie społeczne = od pracodawcy, kierownictwa szkoły lub uczelni, których oskarżony jest uczniem lub studentem, od zespołu, w którym oskarżony pracuje lub uczy się, albo od organizacji społecznej, której oskarżony jest członkiem, można, na ich wniosek, przyjąć poręczenie, że oskarżony stawi się na każde wezwanie i nie będzie w sposób bezprawny utrudniał postępowania; jeżeli oskarżony jest żołnierzem, można przyjąć poręczenie od zespołu żołnierskiego, zgłoszone za pośrednictwem właściwego dowódcy.

Do wniosku o przyjęcie poręczenia zespół lub organizacja społeczna dołącza wyciąg z protokołu zawierającego uchwałę o podjęciu się poręczenia.

We wniosku o przyjęcie poręczenia należy wskazać osobę, która ma wykonywać obowiązki poręczającego; osoba ta składa oświadczenie o przyjęciu tych obowiązków.

Poręczenie indywidualne - osoby godnej zaufania =

Poręczenie, że oskarżony stawi się na każde wezwanie i nie będzie w sposób bezprawny utrudniał postępowania, można także przyjąć od osoby godnej zaufania.

Przy odbieraniu poręczenia zawiadamia się udzielającego poręczenia lub wykonującego obowiązki poręczającego o treści zarzutu stawianego oskarżonemu oraz o obowiązkach

wynikających z poręczenia i skutkach ich niedotrzymania.

Poręczający jest obowiązany niezwłocznie powiadomić sąd lub prokuratora o wiadomych mu poczynaniach oskarżonego, zmierzających do uchylenia się od obowiązku stawienia

się na wezwanie lub do utrudniania w inny bezprawny sposób postępowania.

Jeżeli oskarżony utrudniał postępowanie = organ zawiadamia udzielającego poręczenia, a ponadto może zawiadomić bezpośredniego przełożonego osoby, która złożyła poręczenie, i organizację społeczną, do której należy, a także statutowy organ nadrzędny nad poręczającą organizacją społeczną, jeżeli zostanie stwierdzone zaniedbanie obowiązków wynikających z poręczenia. Przed zawiadomieniem należy osobę, która złożyła poręczenie, wezwać w celu złożenia wyjaśnień.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Dochodzenie

Art. 325a. § 1 k.p.k. dochodzenie prowadzi Policja
lub organy, o których mowa w art. 312 k.p.k., chyba że prowadzi je prokurator.

Art. 312. Uprawnienia Policji przysługują także:

1) organom Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego, w zakresie ich właściwości,

2) innym organom przewidzianym w przepisach szczególnych

Nadto na mocy art. 325d. k.p.k. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z właściwymi ministrami, określa, w drodze rozporządzenia, organy uprawnione obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organy uprawnione do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jak również zakres spraw zleconych tym organom, mając na uwadze określony przez ustawę zakres kompetencji tych organów

Na mocy w/w rozporządzenia w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym dochodzenie, obok Policji, prowadzić mogą również:

1) organy Inspekcji Handlowej w sprawach o ujawnione przez nie w czasie przeprowadzania kontroli przestępstwa przewidziane w art. 36 ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów oraz w art. 45[3] ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz w art. 38 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej ;

2) organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sprawach o przestępstwa określone w art. 49 ust. 1 i 2 i art. 50 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia ; w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach oraz w art. 34 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych;

3) urzędy skarbowe i inspektorzy kontroli skarbowej w sprawach o przestępstwa z art. 77, 78 ust. 1 i art. 79 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 oraz z 2003 r. Nr 60, poz. 535);

4) Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawach o przestępstwa określone w art. 208 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne

W/w organy uprawnione do prowadzenia dochodzeń, określone w § 1, mogą również w tym zakresie wnosić i popierać oskarżenie przed sądem pierwszej instancji w postępowaniu uproszczonym.

Ponadto uprawnienia do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji przysługują także organom Straży Granicznej w sprawach o przestępstwa z art. 137, 264, 270, 273 i art. 275-277 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.), art. 147 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 128, poz. 1175 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959) oraz art. 125 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 1176 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959).

Uwaga: Wskazane przepisy te nie mają zastosowania, jeżeli akt oskarżenia wnosi i popiera prokurator.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Dobrowolne poddanie się karze

Dobrowolne poddanie się karze = wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego.

Termin = do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej.

Przesłanki:

1. Oskarżonemu zarzucono występek ,
   
2. okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości (Osk. nie musi przyznawać się do winy),
   
3. cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości;
   
4. Brak sprzeciwu prokuratora i pokrzywdzonego.
   

Przy odwołaniu nie ma zakazu reformationis In peius.

Jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd (normalnie Prezes) może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu.

Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany.

Przychylając się do wniosku sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarżenia lub dokumenty przedłożone przez stronę.

Jeżeli wniosek złożono przed rozpoczęciem rozprawy, sąd rozpoznaje go na rozprawie.

• Przy odwołaniu nie ma zakazu reformationis In peius.
  

Na wniosek prokuratora art. 335 k.p.k.

Art. 335. 

§ 1. 

§ 1. Prokurator może umieścić w akcie oskarżenia wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środka karnego za występek zagrożony karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.

§ 2. Jeżeli zachodzą warunki do wystąpienia z wnioskiem, o którym mowa w § 1, a w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia podejrzanego nie budzą wątpliwości, dalszych czynności dowodowych w postępowaniu przygotowawczym można nie przeprowadzać; przeprowadza się jednak czynności, co do których zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można ich przeprowadzić na rozprawie.

§ 3. Uzasadnienie aktu oskarżenia można ograniczyć do wskazania okoliczności, o których mowa w § 1.

Wniosek prokuratora o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy może być złożony w każdej sprawie o występek zagrożony karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności. wniosek jest dopuszczalny w sprawach, w których okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte. Spełnienie tych warunków nie jest powiązane z faktem przyznania się podejrzanego do popełnienia zarzuconego mu czynu, a zatem brak przyznania się podejrzanego do winy nie jest przeszkodą do wystąpienia przez prokuratora z takim wnioskiem.

Wniosek ten nie musi, tak jak w poprzedniej regulacji, stanowić odrębnego dokumentu procesowego, wystarczy jego umieszczenie w akcie oskarżenia. Wystąpienie z takim wnioskiem uprawnia do ograniczenia uzasadnienia aktu oskarżenia do wskazania okoliczności wymienionych w § 1 (art. 335 § 3). Wniosek może pochodzić tylko od prokuratora z tym zastrzeżeniem, że uprawnienia prokuratora określone w art. 335 § 1 przysługują także organom, o których mowa w art. 325d.

Rodzaj i rozmiar kary lub środka karnego musi być uzgodniony z oskarżonym Uzgodnienie to nie może budzić żadnych wątpliwości. Zgoda na warunki skazania powinna pochodzić od podejrzanego i znajdować odbicie w protokole przesłuchania podejrzanego lub w protokole końcowego zaznajamiania z materiałami postępowania albo w odrębnym dokumencie. Wyrażenie zgody przez oskarżonego na skazanie złożone w trybie art. 335 § 1 nie zwalnia sądu, a wcześniej prokuratora, od obowiązku zbadania, czy oskarżony jest rzeczywiście winny popełnienia zarzucanego mu przestępstwa

Rozwiązanie przyjęte w art. 335 § 2 pozwala na przeprowadzenie skróconego postępowania przygotowawczego. Należy przyjąć, że zawarte w tym przepisie sformułowanie, iż "wyjaśnienia podejrzanego nie budzą wątpliwości" należy rozumieć w ten sposób, że podejrzany przyznaje się do popełnienia zarzuconego mu czynu, przy czym nie budzą wątpliwości zarówno jego wyjaśnienia, jak i okoliczności popełnienia przestępstwa. Jest to więc sytuacja jeszcze bardziej oczywista pod względem dowodowym niż określona w art. 335 § 1, co uzasadnia skrócenie postępowania nie tylko w stadium sądowym, ale również w przygotowawczym. Nowela do k.p.k. z 2003 r. trafnie dodała § 3 w art. 335, iż w takiej sytuacji przeprowadza się jednak czynności, co do których zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można ich przeprowadzić na rozprawie.

Wniosek powinien być dołączony wraz z odpisem dla oskarżonego, którego dotyczy oraz dla jego obrońcy.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)

Cofnięcie wniosku o ściganie

W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek z chwilą złożenia wniosku postępowanie toczy się z urzędu. Organ ścigania poucza osobę uprawnioną do złożenia wniosku o przysługującym jej uprawnieniu.

W razie złożenia wniosku o ściganie niektórych tylko sprawców obowiązek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, o czym należy uprzedzić składającego wniosek. Przepisu tego nie stosuje się do najbliższych osoby składającej wniosek.

Wniosek może być cofnięty:

• w pp za zgodą prokuratora,
  
• w postępowaniu sądowym za zgodą sądu – do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej, chyba że chodzi o zgwałcenie.
  

Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne.

Zob. Kodeks Postępowania Karnego (na prawnik24.pl)